خبر و گزارش موسیقی
۱۳۹۱ پنج شنبه ۹ شهريور
گروه موسیقی خانهی فرهنگ گیلان
چهارشنبه 15 شهریور 91 ساعت 17
موسیقی و ادبیّات(1): بیژن و منیژه
از شاهنامهی فردوسی
بهروایت هادی چینیکار
با موسیقی حسین دهلوی
«هادی چینیکار» آموزگار و پژوهشگرِ پُرسابقهی ادبیّاتِ فارسی، گیلانی و ساکنِ گیلان است و بسیارند گیلانیانی که دانشآموز یا دانشجوی او – و بهقولِ خودش همکلاسیاش - بودهاند و پای صحبتهای محقّقّانهی پُرشوروشوقاش در بارهی اشعار شاهنامهی فردوسی، غزلهای حافظ و دیگر آثار درخشان ادبیّات فارسی نشستهاند و مینشینند و از ذوق و دانشِ ادبیِ وافرِ او بهرهمند شدهاند و میشوند.
او در این نشستِ ادبی.موسیقایی که با حضور شمارِ قابلِ توجّهی از اهالی و دوستدارانِ فرهنگ و ادب برگزار شد، ابتدا از ویژگیهای زمانهی فردوسی و چرایی و چگونگی خلقِ شاهنامه سُخن گفت و نیازِ ملّی، مرگِ «دقیقی» و ارزشِ سُخن را سه انگیزه و دلیلِ مُهّمِ پدیدآوریِ شاهنامه دانست و نیز شرح داد که شاهنامه را میتوان در سه بخش یا دورهی اساطیری (از زندگانی نخُستین انسان و نخُستین شهریار، کیومرث، تا اعتراض کاوهیآهنگر بر ضحّاک و پارهکردن شهادتنامهی ساختگی ضحّاک از سوی کاویان)، پهلوانی (از حضور کاوهیآهنگر و توانمندیاش در برافراشتنِ درفشِ کاویانی و تشکّلِ مردمی معترض و پایمرد و همپیمان با فریدون در نبرد با ضحّاک تا مرگ رُستمِ دستان بهدست دشمنان) و تاریخی (از سرگذشت بهمن فرزند اسفندیار – قابلِانطباق با دورهی هخامنشی - تا کشتهشدن آخرین پادشاه ساسانی) مورد بررسی قرار داد. سپس با استناد به اشعار آغازین منظومهی تقریباً هزاروسیصد بیتیِ بیژن و منیژهی شاهنامه، توضیح داد که فردوسی در زمانی پیش از آغازِ تصنیف شاهنامهاش و در شبی که پریشانحال و بیخواب شدهبود، پای روایتِ همسرَش از داستانِ بیژن و منیژه نشست تا آرام گیرد؛ با این قول به او که روایتاش را به نظم درآورد؛ و چنین کرد و بعدها آین منظومه را در شاهنامه جای داد.
سپس هادی چینیکار با بیانِ شیرین و شیوایَش به شرحِ داستانِ بیژن و منیژه پرداخت و در این شرح از اشعار فردوسی نیز نمونه آورد؛ تا آنکه داستان را به پایانِ خوشاش رساند و آنگاه، نوبت رسید به بخشِ پُرسشوپاسُخ که در آن بحثهای تربیتی و فاصلهی نسلها نیز موردِ پُرسش و تأمُّل قرار گرفت.
پس از آن حُضّار به پنج قطعه از «سوییتِ اُرکسترالِ بیژن و منیژه» اثرِ «حسین دهلوی» - تصنیفشده بهسالِ 1354 - گوش دادند؛ با این پیشنهاد که چون عنوانِ قطعات پس از پخششان گفتهخواهدشد، تصوّر کنید که هر قطعه مربوط به کدامین بخش یا صحنهی داستانِ نقلشده است؟ و امّا عناوینِ این پنج قطعه از قطعاتِ پانزده یا هجدهگانهی سوییت – و در اصل بیستوپنجگانهی بالِت، بهجُز تنظیمِ دو سال بعدِ دهلوی از آن بهصورتِ سوییتی پنج قسمتی برای اُرکسترِ زهی - که شنیدیم: سرآهنگ (اوورتور ) – شادی دختران تورانی – رازگوییِ بیژن و منیژه – اندوه منیژه بر چاهِ بیژن – هُنرآفرینیِ منیژه.
عکسها: علیرضا سیّاحنیا